Nếu cha mẹ thật sự hiểu được tâm lý phía sau hành vi nổi loạn của trẻ, họ sẽ không phải phiền não và khó khăn vì điều này nữa.
Nhà giáo dục người Ukraina Vasily Suhomlinsky từng nói: “Mỗi khoảnh khắc bạn nhìn thấy con, bạn cũng nhìn thấy chính mình”. Mọi vấn đề của con cái đều có thể tìm thấy ở cha mẹ. Nếu bố mẹ mắc phải 3 thói quen này sẽ khiến con ngày càng nổi loạn mà thôi.
Khuyên bảo quá nhiều
Trong tâm lý học có một thuật ngữ gọi là hiệu ứng quá giới hạn. Đây là một trạng thái tâm lý tiêu cực của con người. Chứng minh rằng việc kích thích quá nhiều trong thời gian dài. Hay kích thích quá mạnh sẽ khiến cho tâm lý cực kỳ khó chịu và có xu hướng phản kháng, nổi loạn.
Trong chương trình tạp kỹ “After School” của Trung Quốc có một cặp mẹ con như vậy. Ngô Hoan Nhuế là một cô bé được đánh giá là hiểu chuyện và dễ thương. Có thành tích học tập xuất sắc, đứng top 3 tại trường. Tuy nhiên, mẹ của cô bé vẫn không hài lòng. Bà luôn lên tiếng thúc ép con gái. Cho đến một ngày, Ngô gầm lên với mẹ trước khi đóng sầm cửa: “Nếu mẹ tiếp tục thúc ép con như vậy, con sẽ bỏ đi”.
Khi nghe thấy lời của con gái, khuôn mặt người mẹ từ ngỡ ngàng chuyển sang bất lực. Bà thực sự không hiểu vì sao sự quan tâm của người mẹ lại đổi lấy thái độ tức giận của con gái.
“Muốn làm mẹ thành công thì phải nhớ hai chữ im lặng. Một khi mẹ thôi cằn nhằn thì con sẽ bớt 50% rắc rối”, một nhà giáo dục tham gia chương trình After School sau đó phân tích.
Bị cha mẹ phủ nhận
Nhà tâm lý học người Mỹ Seligma làm một thí nghiệm: Ông nhốt một con chó vào lồng. Khi tiếng còi vang lên nó bị chích điện công suất nhẹ. Con chó bị sốc, muốn chạy trốn, nhưng chiếc lồng đã khóa chặt nên không thể trốn thoát. Sau nhiều lần thử nghiệm, chỉ cần tiếng còi vang lên là con chó bắt đầu rên rỉ, run rẩy trong lồng. Ngay cả khi cửa lồng đã mở, nó cũng mất khả năng thoát ra ngoài.
Hiện tượng này chỉ ra rằng khi con người cảm thấy bản thân không thể kiểm soát được những gì xảy ra thì họ có xu hướng đơn giản là từ bỏ và chấp nhận sự an bài của số phận. Sự ì ạch này có thể khiến nhiều người bỏ qua những cơ hội để thay đổi. Hoặc hành động để bản thân cảm thấy tốt hơn.
Một blogger nổi tiếng ở Trung Quốc từng chia sẻ câu chuyện về một đứa trẻ bị trầm cảm. Khi tái khám, thấy cậu bé đọc sách, bác sĩ khen: “Con thật chăm chỉ”. Người mẹ ngồi cạnh mỉa mai: “Nó vờ chăm chỉ đó”. Bác sĩ tiếp tục khen cậu bé tiến bộ trong giao tiếp, bà mẹ lại giễu cợt. Vị bác sĩ bất lực nói với người mẹ: “Tất cả nỗ lực của bác sĩ đều bị cô phá hỏng hết”.
Trong tác phẩm dành cho thiếu nhi “Don’t blame me, it’s not my fault”, tác giả Jimmy Liao viết: “Trẻ con thà bị cây xương rồng đâm còn hơn nghe lời giễu cợt từ người lớn. Ít ra vết sẹo còn có thể nhìn thấy để chữa lành. Còn vết thương do bị coi thường lại là vô hình”.
So sánh con mình với người khác
Bị so sánh với bạn bè, anh chị em là nỗi đau thầm kín của nhiều trẻ. Bao nhiêu người khi còn nhỏ khao khát được cha mẹ công nhận mình hơn là nghe lời khen về con người khác? Trong so sánh lặp đi lặp lại, đứa trẻ từ cảm giác tội lỗi trở nên vô cảm. Thậm chí nhiều trẻ đã phủ nhận bản thân một cách sâu sắc: “Hóa ra tình yêu của cha mẹ là có điều kiện. Mình không xứng đáng với tình yêu của họ nếu không xuất sắc”. Và rồi trẻ sẽ nghĩ trên đời này sẽ không có ai yêu chúng vô điều kiện. Không có ai đáng tin tưởng để chúng dựa vào.
Nhà tâm lý học người Áo Alfred Adler từng nói, so sánh sẽ làm trẻ mất tự tin và làm tổn thương nặng nề trái tim chúng. Mỗi trẻ đều có ưu điểm riêng vì thế mọi sự so sánh đều là khập khiễng. Cha mẹ nên tôn trọng, đánh giá đúng khả năng của trẻ, không phân biệt đối xử, hạ thấp trẻ.
Tình yêu đích thực dành cho con cái phải như chúng vốn có. Chứ không phải như bố mẹ mong muốn. Khi người lớn bỏ đi định kiến và những kỳ vọng không thực tế, cho trẻ em không gian và sự tự do để phát triển, tiềm năng của trẻ sẽ được kích thích.
Nguồn: VN Express